Starten als freelancer
Zelfstandige journalisten moeten ook een goede ondernemer zijn.
Je moet je eigen materiaal en infrastructuur verzamelen, zelf investeringen doen. Je moet je eigen marktsituatie kennen en bijhouden, altijd opnieuw zelf clientèle zoeken. Een minimum aan zelfdiscipline en moed is echt nodig. Je moet ook je eigen sociale bescherming organiseren: wie bijvoorbeeld een pensioen wil genieten dat gelijkloopt met dat van een werknemer, begint daar maar beter al meteen voor te sparen. Ook een behoorlijke dosis flexibiliteit dringt zich op, want hoewel je in principe vrij bent je eigen arbeidstijd te regelen, moet er toch vaak op de meest onregelmatige uren worden gewerkt.
Vergeet tot slot niet dat het starten van een zelfstandige journalistieke zaak geld kost. Een goede smartphone / tablet / laptop / desktop – met randapparatuur zoals printer of scanner – zijn wel het minimum. Reken daarbij documentatie en archiefmateriaal. En voorts de middelen om je te verplaatsen. Het opstellen van een ondernemingsplan – met een realistisch overzicht van investeringen, uitgaven en (verwachte) inkomsten – is bij dat alles een must.
De markt
Het aanbod van freelancewerk is traditioneel veel hoger dan de vraag ernaar. Dat geldt overigens voor het metier in het algemeen: zij die solliciteren naar een job in de journalistiek, vormen een veelvoud van degenen die uiteindelijk aan een arbeidsovereenkomst geraken.
Dat overaanbod verzwakt uiteraard je onderhandelingspositie op de markt. Al te vaak blijken collega’s bereid te werken tegen nog lagere tarieven en moeilijker werkomstandigheden dan jij. Mopperen helpt niet echt: uitgevers gooien je voor de voeten dat er een heleboel anderen staan te trappelen om je plaats in te nemen. Het resultaat is dat vooral beginners zich (te) snel plooien naar de tarieven die hun worden voorgelegd en dat nogal wat zelfstandige journalisten – zeker in het begin van de carrière – zwarte sneeuw zien. Er zijn voldoende studies die bevestigen dat zelfstandigen in het algemeen het vandaag moeilijk hebben. Journalisten vormen daarop zeker geen uitzondering. De enige uitweg is collectief weerwerk bieden. Wat syndicale steun of politieke druk kan ook altijd helpen.
Hoe zet je je eerste stappen in de mediawereld als zelfstandig journalist? Tenzij je het geluk hebt op zekere dag ‘gevraagd’ te worden om iets voor een blad of omroep te doen, zul je zelf met concrete voorstellen naar een redactie moeten stappen. Misschien heb je wel persoonlijke connecties in de sector en dan moet je daar absoluut gebruik van maken. In de ene redactie moet je uiteindelijk bij de hoofdredacteur of nieuwsmanager zijn, in de andere bij een rubriekverantwoordelijke. Nog elders houdt iemand zich specifiek bezig met alle zelfstandige medewerkers.
Omschrijf in dit soort contacten duidelijk het opzet en de inhoud van je project, plus de wijze waarop je het wil uitwerken. Laat zien dat je een zaak hebt. Leg desgevallend een panklare bijdrage voor. Heb ook geen schrik om je werk meermaals te laten renderen. Op de VVJ-website lees je hoe je met hetzelfde opzoekingswerk toch meerdere bijdrages kan maken voor verschillende opdrachtgevers.
Soms word je lelijk in de luren gelegd. Je hebt een schitterend idee, een redactiechef zegt ‘nee’, maar laat het idee vervolgens uitwerken door iemand anders. Hiertegen kan je je voorzorgen nemen. Voor je het idee ergens presenteert, schrijf je het gedetailleerd uit, zodat het een echt format wordt, en stuur je het aangetekend aan jezelf op. Als de aangetekende zending arriveert, laat je de enveloppe ongeopend. Je hebt daarmee een gedagtekend bewijsstuk dat die format op een bepaalde datum van jou was.
Verwacht als nieuwkomer alleszins niet dat men automatisch zal publiceren wat je hebt aangeboden. Bovendien zul je je vaak moeten plooien naar de tarieven die in het betrokken medium gelden. Hou er ook rekening mee dat je bijdrage wel eens duchtig kan worden herwerkt.
We raden je aan, zeker in de beginfase, voor verscheidene media te werken. Op die manier zul je uiteindelijk zelf kunnen uitmaken waar je je het best thuis voelt en ook het eerlijkst wordt vergoed. Uit onderzoek is ook gebleken dat je het efficiëntst werkt als je iets graag doet.
Maak kennis met De Coöperatie, een Nederlands mediabedrijf van en voor freelancejournalisten. Leden krijgen faciliteiten zoals een werkplek, technologie, een collectieve arbeidsongeschiktheidsverzekering, een eigen website, training en cursussen, netwerking, verkoop, crowdfunding, een eigen financieel fonds en meer. De Coöperatie is ook mede-eigenaar van Reporters Online.
Nog een laatste beginnerssuggestie: probeer zo snel mogelijk het statuut van stagiair-beroepsjournalist te verwerven (dat kan al na drie maanden), en later dat van beroepsjournalist (na twee jaar). Zo’n erkenning geeft je weliswaar geen garantie op werk, maar het doet toch altijd deuren opengaan.
Hou er wel rekening mee dat het statuut van beroepsjournalist niet verenigbaar is met ‘commerciële nevenactiviteiten’. Dat stelt journalisten voor een principiële keuze:
- ofwel erkend worden als beroepsjournalist met de daarbij horende faciliteiten, maar dan wel afzien van structurele commerciële bijverdiensten;
- ofwel (voorlopig) afzien van het statuut van beroepsjournalist en zo de mogelijkheid behouden om commerciële nevenactiviteiten te ontplooien.
Ondernemings- en financieel plan
Als zelfstandig journalist moet je je financiële situatie nauwgezet opvolgen en alle stukken bijhouden. Ook al zie je daar mogelijk enorm tegen op en ook al verplicht de wet je daar eigenlijk niet toe.
Toch functioneert ook een freelancer als een kleine onderneming en dus sluit je financiële avonturen best zoveel mogelijk uit. Dat impliceert diverse uitdagingen: vooraf een ondernemingsplan opmaken, dat concretiseren in een begroting, onderweg goed alle facturen en rekeningen bijhouden en na afloop van elk werkjaar secuur een financieel overzicht opmaken.
Bij het van start gaan verdient het absoluut aanbeveling om zoiets als een ondernemings- en financieel plan op te stellen. Als zelfstandig journalist ben je niet alleen reporter, maar draai je ook op voor je eigen huisvesting, infrastructuur, vervoermiddelen, informatica, documentatie, boekhouding, enzovoort. Dat kost allemaal geld en veronderstelt dus een vooruitkijken, in de vorm van een ondernemingsplan.
In een ondernemingsplan leg je vast welke activiteiten je gaat uitoefenen, wie je klanten zullen zijn, waar je met je onderneming naartoe wil, wat je doelstellingen zijn op de korte en op lange termijn.
Omschrijf je product en geef ook voor jezelf aan wat er vernieuwend aan is. Bepaal bijvoorbeeld of je algemene of gespecialiseerde reportages wil maken. Misschien ben je uitermate goed in interviewen, of maak je bevlogen reisreportages. Voor welke media wil je dat doen: dagblad, weekblad, maandblad, radio, tv, internet? En ga je lokaal, regionaal, nationaal of internationaal nieuws brengen?
Hou er ook rekening mee dat er in Vlaanderen niet zoveel mediagroepen meer overblijven. In de dagbladsector zijn dat er nog twee grote, DPG Media en Mediahuis, of drie als je er Roularta (met De Tijd) bijtelt.
Niets belet je natuurlijk om de landsgrens over te steken: Nederland heeft een bevolking van 2,5 keer die van Vlaanderen, met een grotere leescultuur bovendien. Dat belet niet dat die cultuur ook wel verschilt: zie ook de VVJ-site. Bovendien zijn DPG Media en Mediahuis ook actief in Nederland, wat de Nederlandse afzetmarkt voor een Vlaamse journalist die al werkt voor beide bedrijven weer wat kleiner maakt. Nog een optie is dat je vanuit Brussel bijdragen in het Engels of Frans levert aan buitenlandse media. Ook voor beeldjournalisten liggen hier interessante mogelijkheden.
Vergeet zeker ook niet om je concurrentie in beeld te brengen. Hoe onderscheid jij je van je concurrenten? Wat is jouw specifieke meerwaarde? Maak een SWOT-analyse (strengths, weaknesses, opportunities, threats) van je onderneming: waar ben je sterk in, wat kan er beter of waarvoor doe je best een beroep op externe hulp? Hoe zal jouw markt zich ontwikkelen? En wat zijn voor jou daarin de kansen en de bedreigingen? Denk aan ontwikkelingen op vlak van technologie, die het werk in de mediasector sterk zullen blijven beïnvloeden.
Nog een belangrijke vraag tot slot: ga je alleen werken of met collega’s in een of ander samenwerkingsverband (vennootschap)? In dat laatste geval: zorg ervoor dat jullie vaardigheden of talenten complementair zijn. Misschien is het wel handig als de ene een goede nieuwsjager is, de andere een taalvirtuoos en een derde over enige commerciële flair beschikt.
De volgende stap is dat je een inschatting maakt op jaarbasis van de inkomsten en uitgaven die je verwacht. Koester bij het opmaken van zo’n begroting geen al te hooggespannen verwachtingen en houd rekening met alle financiële aspecten van je werk.
Maak een realistische schatting van je inkomsten en je uitgaven. De prijs die je voor je product – tekst, beeld, klank – kunt vragen, hangt voor een groot deel – om niet te zeggen vaak uitsluitend – af van wat de opdrachtgever ervoor wenst te betalen. Voor een stuk is dat logisch, maar toch zal die prijs in een goede verhouding moeten staan tot jouw totale kostprijs. Als je tot de vaststelling komt dat je kost- of vraagprijs niet overeenkomt met wat een redactie kan of wil betalen voor je werk, kijk je best uit naar een andere opdrachtgever of overweeg je misschien beter een carrièreswitch.
Als je rekening houdt met al je kosten als freelancer – en je even goed verzekerd wil zijn en voor je oude dag wil kunnen zorgen als iemand in loondienst– dan mag je ervan uitgaan dat je prijs die je je klant factureert, het drievoud moet zijn van het bedrag dat je uiteindelijk wil overhouden. Want vergeet ook niet: een loontrekkende krijgt ongeveer 14 maandlonen (eindejaarspremie en vakantiegeld inbegrepen), terwijl een zelfstandige meestal zijn jaarinkomsten in 11 maanden moet vergaren.
Anderzijds kun je als freelancer met je uitgever(s) een contract opmaken, dat bepaalt dat de helft van je inkomsten bestaat uit een vergoeding voor het werk dat je hebt verricht (‘baten’) en voor de andere helft uit een vergoeding voor de overdracht van je auteursrechten op je product (artikel, foto, video…). Inkomsten uit auteursrechten worden namelijk veel lager belast dan beroepsinkomsten.
Hou er van in het begin rekening mee dat een begroting (zoals een financieel verslag, zie verder) niet alleen reële uitgaven moet omvatten, maar dat er voor eigen bezittingen ook ‘afschrijvingen’ in vermeld worden. Dat zijn geraamde jaarlijkse waardeverminderingen op bijvoorbeeld je eigen kantoorruimte, meubilair, computer en auto. De jaarlijkse afschrijvingsbedragen hangen af van de aard van het goed. Terwijl je een computer bijvoorbeeld gerust op drie jaar kunt afschrijven, zal die termijn voor een pand natuurlijk heel wat langer zijn.
Eens je aan het werk bent, kun je overgaan tot het opstellen van een concrete resultatenrekening (een overzicht van de opbrengsten en kosten van een onderneming gedurende een bepaalde periode). Een volgende stap is dat je ook een balans opmaakt. De balans geeft de waarde van de activa en de passiva van een onderneming op een bepaald moment weer.
Van bij de start is het belangrijk dat je goed bijhoudt wat binnenkomt en buitengaat. Maak daarom een opsplitsing tussen je zakelijke kas en rekening enerzijds en je private kas en rekening anderzijds.
Een goed uitgangspunt is dat je alle courante boekhoudkundige werkzaamheden zelf verricht, terwijl je de niet-courante werkzaamheden (zoals de jaarlijkse belastingaangifte en de kwartaalaangifte voor de btw indien btw-plichtig) overlaat aan een gespecialiseerde boekhouder. Tegenwoordig zijn er overigens gebruiksvriendelijke boekhoudpakketten beschikbaar, die haast iedereen toelaten een degelijke boekhouding te voeren.
Zoiets bevordert niet alleen het inzicht in de eigen situatie, het is ook fiscaal gezien een must. Alleen wie correct zijn inkomsten en uitgaven – en de verantwoordingsstukken daarvoor – bijhoudt, kan aanspraak maken op een juiste belastingheffing. Toch is, formeel gezien, een financieel dagboek naar het model van de vrije beroepen niet verplicht.
Bank- en kasboek
Het meest praktische is te werken met een bank- en een kasboek. In het bankboek vertrek je van de rekeninguittreksels die je van je bankinstelling ontvangt. Voor elke bankverrichting verwijs je naar de inkomende of uitgaande factuur. Die facturen hou je genummerd in twee verschillende verzamelmappen bij.
Voor cashverrichtingen let je erop systematisch ontvangst- of betalingsbewijzen bij te houden, die je opnieuw nummert en in één of twee bijkomende mappen verzamelt. Als je opziet tegen de papierwinkel, kan het een uitweg zijn om zoveel mogelijk ergens ‘vaste klant’ te zijn. Dan vraag je de winkelier om eenmaal per jaar een totale factuur op te maken. Cashverrichtingen worden in het kasboek bijgehouden.
Een praktische manier van werken is om in je begroting van meet af aan de diverse posten een nummer te geven en die nummering direct ook weer te geven op de facturen en kasstukken die je bijhoudt. Dat vergemakkelijkt de verwerking en het inzicht aanzienlijk.
Een boekhouder?
Overigens kan een goede boekhouder, die wat vertrouwd is met de specificiteit van freelancejournalistiek, ook goede diensten bewijzen. Zeker voor de jaarlijkse belastingaangifte kan een boekhouder nuttig zijn, en nog meer wanneer je met de fiscus in gesprek moet gaan. Daarnaast kan een boekhouder je ook adviseren over je financiële planning voor de toekomst.
De diensten van een boekhouder zijn natuurlijk niet gratis. Maar zelfs een goede boekhouder hoeft niet altijd duur te zijn. Voor het boeken van facturen en het opstellen en indienen van belastingaangiften en eventueel aangiften voor btw, kun je werken met een vooraf afgesproken forfait. Voor persoonlijk advies wordt vaak een uurloon afgesproken. Je kunt overigens het werk van je boekhouder al wat beperken door hem of haar je papieren niet rommelig in een schoendoos aan te bieden, maar op een systematische en ordelijke manier.
Het spreekt vanzelf dat de boekhouding van een vennootschap doorgaans meer zal kosten dan die van een eenmanszaak. Er is gewoon meer werk aan. En wie geen btw-administratie heeft, zal ook wel goedkoper af zijn.
Vergeet ook niet dat je uitgaven voor boekhouding zelf als beroepskosten aftrekbaar zijn.
Een klassiek gezegde is dat een goede boekhouder zichzelf al snel terugverdient, door de belasting- en besparingstips die hij voor jou in petto heeft.
Meer info
- Op internet zijn allerlei handige boekhoudprogramma’s te vinden.
- In elke Vlaamse provinciehoofdstad is een afdeling van het Agentschap Innoveren & Ondernemen (VLAIO) gevestigd, een overheidsinstelling die (potentiële) ondernemers met raad en daad bijstaat. De hoofdzetel is gevestigd aan de Koning Albert II-laan 35, bus 12, 1030 Brussel. Je kan VLAIO bellen of whatsappen op het gratis nummer 0800 20 555, https://www.vlaio.be/nl
Investeringen
Een groot verschil met de loontrekkende collega’s is dat je als freelancejournalist zo goed als altijd verplicht bent om te investeren in werkmiddelen. Alleen wie voor een permanente afnemer werkt, slaagt er wel eens in hier en daar wat materiaal ‘van de firma’ te pakken te krijgen.
Freelancers zullen om te beginnen moeten instaan voor eigen kantoorruimte en mobiliteit. Doorgaans zullen ze ook in eigen werkmateriaal moeten investeren. Deze handleiding is uiteraard geen aankoopgids voor zelfstandige journalisten, maar misschien kan het nuttig zijn even te wijzen op het materiaal waaraan een zelfstandig journalist vandaag behoefte heeft.
Smartphone. Meer dan voor gelijk wie, vormt een smartphone vandaag het bijna onlosmakelijke uiteinde van de arm van een journalist. Een krachtig, polyvalent model is aangewezen, ook al kost dat net dat ietsje meer. Almaar meer journalisten worden verondersteld ook beelden te maken of interviews af te nemen met hun smartphone, en dat alles razendsnel door te sturen naar de redactie of op te laden online.
Desktop en/of laptop en/of tablet. Zorg ervoor dat je een voldoende krachtige computer hebt. Eigen aan journalistiek is dat men teksten of beelden zo snel mogelijk moet doorspelen, en daarin speelt de capaciteit van je pc een belangrijke rol. Bij de aankoop van een laptop zijn ook het gewicht van het toestel en de autonomie van de batterij belangrijke aspecten.
Beeldscherm. Investeer van meet af aan in een goed en dus oogvriendelijk beeldscherm (goede resolutie, stabiel beeld zonder flikkering …).
Veiligheid. Als zelfstandige moet je ook zelf instaan voor de beveiliging van je hardware en software. Investeer daarom voldoende in materiaal om back-ups te maken, in antivirus- en anti-inbraakprogramma’s – en gebruik die ook!
Tafel en stoel. Plaats dat allemaal op een degelijke bureautafel en zorg voor een goede bureaustoel, waarop je vervolgens een goede zithouding aanneemt. Je zult vaak langer dan je lief is voor je pc zitten. Investeer ook in een ergonomisch toetsenbord. Corona heeft het belang van een fijne telewerkruimte alleen maar meer in de verf gezet.
Financiële tegemoetkomingen
Voor startende zelfstandigen zijn er tegemoetkomingen uitgewerkt op diverse niveaus. Soms kunnen ze terugvallen op een gunstige sociale regeling, in bepaalde gevallen zijn er financiële of fiscale duwtjes in de rug, en ook boekhoudkundige bijstand is mogelijk.
Werkloosheidsuitkering voor werkzoekende of werknemer die zelfstandig wordt
Werkzoekenden of werknemers die aan de slag willen gaan als zelfstandige, kunnen gedurende vijftien jaar aanspraak blijven maken op werkloosheidsuitkeringen, mocht het fout lopen.
Als je werkzoekend bent en op zelfstandige basis aan de slag gaat, dan kun je gedurende maximaal 15 jaar je recht op werkloosheidsuitkering behouden.
Je moet het wel minstens zes maanden hebben ‘geprobeerd’ als zelfstandige. Wie minder dan zes maanden als zelfstandige aan de slag is geweest, heeft recht op een werkloosheidsuitkering nadat hij eerst een wachttijd heeft doorlopen.
Breng de RVA schriftelijk op de hoogte van je start als zelfstandige en krijg vervolgens een schriftelijke bevestiging dat je je werkloosheidsrechten behoudt.
Ben je werkloos en wil je je voorbereiden op een zelfstandige beroepsactiviteit, dan kun je onder bepaalde voorwaarden al enkele handelingen verrichten zonder je recht op uitkering te verliezen. Denk aan het uitvoeren van een haalbaarheidsstudie, het leggen van contacten, het inrichten van ruimten of het installeren van materiaal. Dat mag wel niet langer duren dan zes maanden. En ook hier weer: vergeet niet de RVA vooraf op de hoogte te brengen.
Ook als je als werknemer ontslag neemt of ontslagen wordt en je vervolgens een zelfstandige activiteit begint, kun je gedurende 15 jaar aanspraak blijven maken op een werkloosheidsuitkering voor het geval je de zelfstandige beroepsactiviteit weer zou opgeven. Essentieel is dat je bij de RVA een dossier indient om je rechten op werkloosheid te vrijwaren.
Gedurende de eerste zes maanden kun je weliswaar geen aanspraak maken op werkloosheidsvergoeding (zelfde systeem als bij een werkzoekende die een zelfstandige activiteit begint: eerst zes maanden proberen). Maak je na je zelfstandige activiteit aanspraak op een uitkering, dan moet je eerst bewijzen dat je vroegere werkgever niet meer bereid is je in dienst te nemen.
Indien je na je zelfstandig beroep een uitkeringsaanvraag indient, zal het bedrag van je uitkering berekend worden op basis van je vorige loon.
Vlaamse Transitiepremie
Sedert 15 maart 2018 krijgen werkzoekende 45-plussers een premie als ze beslissen een eigen zaak te starten. Deze Transitiepremie wil de inkomensonzekerheid opvangen door het wegvallen van de werkloosheidsuitkering vanaf dag één. De premie wordt betaald zodra de uitkeringsgerechtigde werkzoekende zich inschrijft als zelfstandige in hoofdberoep. Het eerste kwartaal bedraagt de premie € 563,08 per maand en daarna daalt het bedrag elke drie maanden met +/- € 56,31. Na twee jaar ontvang je geen premie meer. Meer info.
Schoolverlaters
Voor schoolverlaters die als zelfstandige in hoofdberoep aan de slag gaan, nog dit. Zij kunnen de periode als zelfstandige ook als beroepsinschakelingstijd (de vroegere ‘wachttijd’) laten meetellen. Wie jonger is dan 25 jaar op het moment van de uitkeringsaanvraag, stopt met zijn zelfstandige activiteit en nog niet in aanmerking komt voor een werkloosheidsuitkering, kan de inschakelingsuitkering (vroeger: wachtuitkering) ontvangen na stopzetting van de zelfstandige activiteit. Een werkloosheidsuitkering krijg je pas wanneer je voldoende arbeidsdagen hebt gepresteerd.
Meer info
Sociale bijdragen worden berekend op je (geschat) inkomen van het jaar zelf, maar omdat het om een geschat inkomen gaat, zijn die bijdragen dus ‘voorlopig’. Om in te schatten hoeveel je voorlopig moet betalen, krijg je per kwartaal een bedrag voorgelegd, gebaseerd op het inkomen van drie jaar geleden. Dat kun je laten aanpassen (verhogen of verlagen, naargelang je inschatting van je inkomen dit jaar). In 2023 betaal je dus sociale bijdragen op basis van het netto belastbare jaarinkomen van 2020.
Als je pas start (je bent starter de eerste drie volledige jaren als zelfstandige), heb je geen referentieperiode. Je betaalt dan ofwel sociale bijdragen op het inkomen dat je denkt te hebben in het betreffende jaar, ofwel de wettelijke minimumbijdrage. Die bijdrage wordt in 2023 berekend op een jaarinkomen van € 16.409,20. De voorlopige minimumbijdrage bedraagt dan € 840,97. Start je voor het eerst in hoofdberoep dan kan je een starterskorting aanvragen. Dan betaal je de eerste vier kwartalen verminderde sociale bijdragen. Die starterskorting krijg je niet automatisch, die moet je aanvragen bij je sociaal verzekeringsfonds. Opgelet, het betreft hier een voorlopige bijdrage. Eenmaal de echte inkomsten gekend zijn (één of twee jaar later), worden de definitieve bijdragen berekend. Er volgt dan een regularisatie.
Start je in het tweede, derde of vierde kwartaal van een jaar, dan betaal je sociale bijdragen op basis van het aantal gewerkte kwartalen.
Toch moet je blijven opletten. De eerste drie jaar betaal je dus voorlopige sociale bijdragen. Houd er dan ook rekening mee dat als je inkomsten hoger liggen dan het drempelbedrag, je nog bijdragen zult moeten betalen op het bedrag boven het drempelbedrag. Dat wordt – zo leert de praktijk – al te vaak vergeten, waardoor de bijkomende sociale bijdragen vaak een strop rond de nek worden. Zet dus wat geld opzij voor als je nog een restsaldo moet betalen!
Meer info
Zie ook de websites van de sociaalverzekeringsfondsen voor zelfstandigen
Het Agentschap Innoveren en Ondernemen (VLAIO) heeft een reeks van subsidies waar je een beroep kan op doen.
kmo-portefeuille
Zo is er de kmo-portefeuille, waardoor je financiële steun krijgt als je investeert in diensten die de kwaliteit van je onderneming verbeteren. Nieuw sinds 1 januari 2023 is dat je de kmo-portefeuille enkel nog kan gebruiken voor specifieke thema’s: bedrijfsstrategie, beroepsspecifieke competenties, digitalisering, duurzaamheid, financiële geletterdheid, innovatie, internationalisering, personeelsmanagement. Als kleine onderneming krijg je 30% steun, middelgrote ondernemingen 20%. Tot maximaal € 7.500 per jaar. Meer info
kmo-groeisubsidie
Daarnaast is er de kmo-groeisubsidie voor kmo’s op zoek naar strategisch advies. Het groeitraject moet betrekking hebben op digitalisering, internationalisering, duurzaam en circulair ondernemen of innovatie. Het maximumbedrag per groeitraject bedraagt € 50.000 subsidie. Meer info
Steun voor ontwikkelingsprojecten
VLAIO geeft financiële steun en advies aan ondernemingen met vernieuwende ideeën. Meer info
Naast dit alles biedt ook de Vlaamse overheid financiële steun. Deze financiële steun omvat leningen en waarborgen die voornamelijk maar niet uitsluitend door PMV/z (een oplossing van ParticipatieMaatschappij Vlaanderen om starters en KMO’s te financieren) aangeboden worden. De doelgroep van deze financiële steunmaatregelen zijn starters en groeiers die wegens allerlei redenen moeilijker bij een bank terecht kunnen met hun financieringsvraag. Meer bepaald gaat het om…
De startlening
Een maximumlening van € 100.000 aan een vaste rentevoet van 3% voor ondernemers die nog moeten starten of die minder dan vier jaar bezig zijn. Meer info
De Cofinanciering
Een lening van maximum € 350.000 aan 3% (vaste rentevoet) voor starters en bestaande ondernemingen. Meer info
Waarborgen
Heb je wel een sterk businessplan maar nog onvoldoende waarborgen om de bank te overtuigen? Via PMV kan je een waarborg krijgen tot en met 1,5 miljoen euro, die maximaal 75% van het bedrag van je krediet dekt. Meer info
De winwinlening
Een lening van een familielid of een vriend aan een ondernemer ten bedrage van maximaal € 300.000. In ruil voor het feit dat het familielid of de vriend zijn eigen geld leent aan de ondernemer, krijgt hij een fiscaal voordeel van 2,5%. Meer info
Meer info
ParticipatieMaatschappij Vlaanderen
Agentschap Innoveren en Ondernemen
De wetgever bepaalt dat je als zelfstandige verplicht voorafbetalingen op de personenbelasting moet doen. Als je dat niet doet, riskeer je een belastingvermeerdering. De fiscus verwacht vier voorafbetalingen: voor 10 april, 10 juli, 10 oktober en 20 december. In principe ben je telkens ¼ van de personenbelasting verschuldigd. Wanneer je echter voor de eerste maal als zelfstandige in hoofdberoep een onderneming opricht, ben je voor drie jaar vrijgesteld van voorafbetalingen. Gedurende die periode past de fiscus geen belastingvermeerdering toe. Dit geldt ook voor vennootschappen, maar niet allemaal. Zo moet het gaan om nieuwe en kleine vennootschappen. Raadpleeg je boekhouder of fiscalist en trek na of jouw vennootschap in aanmerking komt. Opgelet, starters die vrijwillig beslissen tot voorafbetalingen, komen in aanmerking voor belastingvermindering (bonificatie).
Ga ook na of je mogelijk recht hebt op een belastingkrediet. Ondernemers met een eenmanszaak die hun eigen vermogen verhogen, kunnen hiervoor een belastingkrediet krijgen. Dit belastingkrediet wordt verrekend met de verschuldigde personenbelasting en het eventuele saldo is terugbetaalbaar. Het wordt berekend op de aangroei van het eigen vermogen in vergelijking met het hoogste bedrag op het einde van één van de drie voorgaande belastbare tijdperken.
Het tarief van het belastingkrediet bedraagt 10%, met een maximum van € 3.750 (cf. bedrag 2021).
Wie een vennootschap heeft, kan genieten van een belastingaftrek voor risicokapitaal. Dat is de zogenaamde notionele intrestaftrek. Een vennootschap kan steeds een lening aangaan en de daarop betaalde intresten fiscaal aftrekken. Wie voorheen financierde met eigen middelen, kon niets aftrekken. Met de invoering van de notionele intrestaftrek wordt die discriminatie tussen vreemd en eigen kapitaal weggewerkt. Vennootschappen kunnen nu dus een bepaald percentage van het eigen vermogen aftrekken van de belastbare winst.
Grote vennootschappen kunnen ook in aanslagjaar 2022 geen gebruik maken van de notionele interestaftrek. Voor kleine vennootschappen bedraagt het percentage 0,34% (-0,160% + 0,5%). Voor aanslagjaar 2021 bedroeg het tarief voor kleine vennootschappen 0,408%, het gaat dus opnieuw om een lichte daling.
Starters kunnen meer info verkrijgen bij hun sociaalverzekeringsfonds. De meeste van die fondsen publiceren ook startersinfo op hun websites
Administratieve ongemakken
Om te werken als journalist is een erkenning als journalist of het bezit van officiële persdocumenten niet vereist (ook al kan dit het werk wel aanzienlijk vergemakkelijken. Andere administratieve verplichtingen zijn er wel.
Wie een zelfstandige activiteit uitoefent, moet zich laten registreren bij de Kruispuntbank voor Ondernemingen (KBO) en krijgt een ondernemingsnummer. Sinds 1 juli 2009 geldt dat ook voor vrije, intellectuele en dienstverlenende beroepen, zoals freelancejournalistiek.
Zij worden beschouwd als inschrijvingsplichtige onderneming (vroeger: ‘niet-handelsondernemingen naar privaat recht’). Dat geldt ook – in tegenstelling tot wat soms wordt beweerd door bepaalde ondernemingsloketten – voor wie zelfstandig journalist in bijberoep is. De zogenaamde Nacebel-code voor zelfstandige journalisten is 90.031.
Wie zijn ondernemingsnummer is vergeten, kan dat altijd opnieuw opzoeken op de site van de Kruispuntbank van Ondernemingen.
Voor het aanvragen van een ondernemingsnummer wordt een onderscheid gemaakt tussen natuurlijke personen en rechtspersonen. Een natuurlijke persoon wendt zich tot een ondernemingsloket, waar de volledige inschrijving kan gebeuren. Het ondernemingsloket kan meteen ook de inschrijving bij een sociaalverzekeringsfonds regelen (althans voor zelfstandige journalisten in hoofdberoep is dit relevant, zie verder). De lijst van erkende ondernemingsloketten.
Wil je een rechtspersoon – een vennootschap dus – oprichten, dan is de eerste verplichting het opstellen van een schriftelijke oprichtingsakte. Die bevat de statuten van de vennootschap, met al haar kenmerken (naam, maatschappelijke zetel, maatschappelijk doel, kapitaal…) en haar werkingsregels. Naargelang de vennootschapsvorm is de akte een authentieke (of notariële) akte of een onderhandse akte. De eerste is nodig als je kiest voor veel voorkomende rechtsvormen zoals een nv, bvba of cvba. In de andere gevallen volstaat een onderhandse akte. Voor meer info zie de website van de FOD Economie.
De oprichtingsakte moet vervolgens binnen de 15 dagen worden ingediend op de griffie van de ondernemingsrechtbank van het gebied van de maatschappelijke zetel van je vennootschap. Vervolgens voert de griffier de identificatiegegevens van de onderneming in de Kruispuntbank van Ondernemingen in. Hierdoor krijgt de vennootschap een ondernemingsnummer.
Tot slot moet de oprichtingsakte worden geregistreerd bij een registratiekantoor van de FOD Financiën – Administratie van het Kadaster, Registratie en Domeinen. Daarvoor moet je registratierechten betalen.
Elke wijziging (zoals nieuw adres van de onderneming, andere of bijkomende activiteit) moet worden gemeld bij het ondernemingsloket.
Een andere belangrijke formaliteit die je als startende zelfstandige journalist moet vervullen, is de aansluiting bij een sociaalverzekeringsfonds en bij een ziekenfonds – althans indien je zelfstandig in hoofdberoep wordt.
Wat het sociaalverzekeringsfonds betreft, heb je de keuze tussen een erkende vrije instelling en de Nationale Hulpkas voor de Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen.
Vergeet nooit je sociaalverzekeringsfonds onmiddellijk op de hoogte te brengen van wijzigingen in de gezins- of beroepssituatie. Dergelijke wijzigingen kunnen immers een invloed hebben op je recht op uitkeringen, zoals de gezinsbijslag of het pensioen.
Als je je niet inschrijft bij een sociaalverzekeringsfonds, riskeer je een fikse boete.
Wat het ziekenfonds betreft, kun je eveneens kiezen tussen een erkende instelling en een gewestelijke dienst van de Hulpkas voor de Ziekte- en Invaliditeitsverzekering.
Als freelancejournalist ben je wettelijk vrijgesteld van btw-verplichtingen als je werkt met een contract voor uitgave met je uitgever. Dat belet niet dat je er in bepaalde situaties wel financiële voordelen bij kunt hebben om toch met btw te werken. De vrijstelling van btw impliceert dat je je uitgever gewone ereloonnota’s kunt voorleggen in plaats van facturen. Op die nota vermeld je dan wel dat de prestatie is ‘vrijgesteld van btw krachtens artikel 44, §3, 3° van het btw-wetboek’.
Alle ondernemingen die over een KBO-nummer moeten beschikken, moeten een zichtrekening hebben. Bij gebrek aan een zichtrekening zal de betrokken onderneming niet worden ingeschreven in de KBO. Alle akten, facturen, aankondigingen, bekendmakingen, brieven, orders en andere stukken moeten het rekeningnummer ook vermelden.
Het spreekt vanzelf dat de administratieve plichtplegingen toenemen als je ervoor kiest om je activiteit in het kader van een vennootschap te ontplooien.
Tips voor startende freelancers
Investeer in je deskundigheid, betrouwbaarheid en taalvaardigheid. Op die manier kun je een degelijk en aantrekkelijk product aanbieden. Probeer een goede allrounder te zijn. Digitalisering betekent sneller op de bal spelen en diversifiëring van content. Wie én een goede tekst kan schrijven, én goed uit de voeten kan met zijn smartphone om beelden te schieten en opnames te maken, staat concurrentieel sterker.
Netwerking is essentieel: leg contacten, contacten en nog eens contacten.
Beginnen met een job naast je freelancewerk heeft het voordeel dat je op iets terug kunt vallen als het niet lukt. En je bent vrijgesteld van betaling van sociale bijdragen als die andere job minstens halftijds is. Het nadeel is meestal dat je niet voluit kunt gaan met je freelancewerk. Ook op een erkenning als (stagiair-)beroepsjournalist blijft het dan nog even wachten.
Zorg voor een goede opvolging van je boekhouding.
Praat over je werk met deskundige buitenstaanders.
Win advies in bij de journalistenvereniging, bevoegde overheidsdiensten,
middenstandsverenigingen.
Onderhoud goede contacten met je collega’s. Wissel onderling opdrachten uit, als je eens niet beschikbaar bent.
Werk zoveel mogelijk aan de algemene leverings- en contractvoorwaarden die je zelf wil. Als je té veel toegevingen doet, wordt het beroep op de duur voor iedereen moeilijk leefbaar. Onderlinge collegialiteit levert meer op dan onderlinge scherpe prijsconcurrentie.
Hou je financiële situatie goed in de gaten. Reageer snel op wanbetalers.
Denk aan de toekomst. Verzeker je zo snel mogelijk voor ziekte, arbeidsongeschiktheid, pensioen en beroepsaansprakelijkheid.
Journalisten die voor een opdracht in Brussel moeten zijn, kunnen terecht in het IPC, waar goed uitgeruste werkstations beschikbaar zijn voor correspondenten. Zie ook: Brussels Press Club
Journalistenloket
Zennestraat 21
1000 Brussel
info@journalistenloket.be
02 777 08 40
Een initiatief van
Met steun van
