De pers is vrij, journalistiek is een vrije activiteit. Dat is wel degelijk het uitgangspunt in onze democratische samenleving. Het principe is in zowel het recht als de eigen beroepsethiek verankerd. Terwijl het recht uitgaat van de overheid, worden de beroepsethische regels uitgeschreven door de eigen journalistieke beroepsgroep.

Een journalist moet rekening houden met twee soorten van normen:

·              juridische normen: het recht, en meer bepaald het mediarecht

·              beroepsethische normen: de journalistieke deontologie

Terwijl het recht uitgaat van de overheid, worden de beroepsethische regels uitgeschreven door de eigen journalistieke beroepsgroep.

Inhoudelijk gezien lopen het recht en de journalistieke plichtenleer voor een groot deel gelijk. Beide beschouwen de persvrijheid als het uitgangspunt, dat weliswaar in balans moet worden gelegd met andere essentiële waarden, zoals de nood aan correcte berichtgeving en het respect voor privacy.

In zoverre de rechterlijke macht – op initiatief van een verongelijkte burger – zou oordelen dat een journalist de afweging niet goed heeft gemaakt, kan ze die journalist aansprakelijk stellen. Dat kan gebeuren in de vorm van een burgerrechtelijke veroordeling, een recht van antwoord, in enkele gevallen zelfs een straf.